Փենսիլվանիայի համալսարանի հետազոտողները մշակել են մարդու թոքի քաղցկեղի միկրոինժեներական կենդանի մոդել՝ «ուռուցքը չիպի վրա»։ Այն թույլ է տալիս իրական ժամանակում դիտարկել, թե ինչպես են ձևափոխված իմունային բջիջները փոխազդում պինդ ուռուցքների հետ՝ գտնելով դրանց թույլ կողմերը։ Հետազոտության արդյունքները, news.am-ի փոխանցմամբ, հրապարակվել են Nature Biotechnology ամսագրում։ 

Այս տեխնոլոգիան կօգնի ավելի լավ հասկանալ, թե ինչպես է աշխատում CAR-T թերապիան՝ մի մեթոդ, որի դեպքում հիվանդի T-բջիջները ձևափոխվում են ուռուցքային բջիջները ճանաչելու և ոչնչացնելու համար։ Այս մոտեցումն արդեն ապացուցել է իր արդյունավետությունը լեյկեմիայի և լիմֆոմայի բուժման գործում, սակայն CAR-T-ն վատ է աշխատում պինդ ուռուցքների դեմ։ Գիտնականների խոսքով՝ նման ուռուցքները պաշտպանված են խիտ «միկրոշրջակայքով»՝ անոթների և ազդանշանային մոլեկուլների բարդ կառուցվածքով, որը խոչընդոտում է իմունային բջիջներին ներթափանցել ներս։

Ստեղծված չիպը վերարտադրում է ուռուցքային բջիջների և արյունատար անոթների վարքը մարդու օրգանիզմում։ Գիտնականները տեսել են, որ անոթների էնդոթելային բջիջները քիմիական ազդանշաններ են ուղարկում՝ գրավելով CAR-T-բջիջներին, սակայն այդ ազդանշաններն արագորեն քայքայվում են DPP-4 ֆերմենտի կողմից։

Թիմը բացահայտել է, որ վիլդագլիպտին դեղամիջոցը, որը կիրառվում է երկրորդ տիպի շաքարախտի բուժման համար, կարող է արգելափակել DPP-4-ի գործողությունը և այդպիսով ուժեղացնել ուռուցքի մոտ իմունային բջիջներն ուղղորդող ազդանշանները։ Չիպի վրա կատարված փորձերում թույլ է տվել CAR-T-բջիջների ավելի մեծ թվով ներթափանցել ուռուցքային հյուսվածք և գրոհել քաղցկեղի բջիջները։ 

«Այս համակարգը թափանցիկ է՝ կարծես պատուհան լինի ուռուցքի և իմունիտետի միջև մարտի դաշտում։ Մենք բառացիորեն տեսնում ենք, թե ինչպես են T-բջիջները ներթափանցում հյուսվածք և խոցում թիրախը»,- նշել է հետազոտության ղեկավար Հա Հուն։

Նոր տեխնոլոգիան հնարավորություն է տալիս արագորեն փորձարկել CAR-T-թերապիայի ապագա տարբերակները և ընտրել դեղամիջոցներ, որոնք կօգնեն իմունային բջիջներին ավելի արդյունավետ հաղթել քաղցկեղը։