Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Տիեզերական հետազոտությունների ինստիտուտի (ԻԿԻ ՌԱՆ) Արևային աստղագիտության և հելիոֆիզիկական գործիքաշինության լաբորատորիայի և Սիբիրի մասնաճյուղի Արև-Երկիր ֆիզիկայի ինստիտուտի գիտնականները զգուշացրել են Արևի վրա տեղի ունեցող բռնկումների հետևանքով առաջացող մագնիսական փոթորիկների մասին: Նրանց կանխատեսմամբ՝ 2025 թվականի մայիսի 28-ին Երկիրը կզգա գեոմագնիսական խանգարումներ, որոնք կարող են ազդել եղանակից կախված մարդկանց և բարձր ճշգրտության էլեկտրոնիկայի աշխատանքի վրա:

Ի՞նչ է սպասվում մայիսի 28-ին

Ըստ գիտնականների տվյալների՝ մայիսի 28-ին արևային քամու արագությունը կսկսի աճել՝ հասնելով մոտ 600 կմ/վրկ: Թեև այս աճը համարվում է չափավոր, նախկին կանխատեսումները ցույց են տվել, որ իրական արժեքները կարող են ավելի բարձր լինել՝ մինչև 700-800 կմ/վրկ, ինչն արդեն հանգեցրել է նկատելի մագնիսական փոթորիկների: Նույնիսկ ընթացիկ գնահատականներով՝ մասնագետները սպասում են մոտ 5 բալ ուժգնությամբ փոթորիկ՝ Kp ինդեքսով, ինչը համապատասխանում է միջին ինտենսիվության: 

Մոսկվայի համար (կոորդինատներ՝ 55.75 N, 37.62 E, ժամային գոտի՝ UTC+03) մայիսի 28-ին գեոմագնիսական Kp ինդեքսը կարող է հասնել 5 բալի, հատկապես օրվա երկրորդ կեսին, ինչը հաստատվում է Արևային աստղագիտության լաբորատորիայի կանխատեսումներով:

Կանխատեսում մայիսի 29-31-ի համար

Հետագա օրերին իրավիճակը կմնա անկայուն.

• Մայիսի 29. Սպասվում է գեոմագնիսական ակտիվության գագաթնակետ՝ Kp ինդեքսով մինչև 5 բալ, ինչը դասակարգվում է որպես միջին ուժգնության մագնիսական փոթորիկ: Սա կարող է ուղեկցվել արևային քամու ուժգնացմամբ և բարձր լայնություններում հնարավոր բևեռափայլերով:
• Մայիսի 30. Փոթորիկը, ամենայն հավանականությամբ, կպահպանվի, սակայն ինտենսիվությունը աստիճանաբար կնվազի մինչև 4 բալ (նարնջագույն մակարդակ):
• Մայիսի 31. Գեոմագնիսական իրավիճակը կկայունանա, Kp ինդեքսը կիջնի մինչև 2 բալ, ինչը համապատասխանում է մագնիսոսֆերայի հանգիստ վիճակին:

Սակայն գիտնականները ընդգծում են, որ երկարաժամկետ կանխատեսումները կարող են փոփոխվել արևային ակտիվության անկանխատեսելիության պատճառով: Օրինակ, կորոնային անցքի կամ X դասի հզոր բռնկման (ինչպես եղավ մայիսի 25-ին՝ X8.7 բռնկում) հանկարծակի հայտնվելը կարող է կտրուկ փոխել իրավիճակը:

Ազդեցությունը մարդկանց և տեխնոլոգիաների վրա

Արևային բռնկումների և կորոնային զանգվածի արտանետումների հետևանքով առաջացող մագնիսական փոթորիկները կարող են ազդել առողջության և տեխնոլոգիաների վրա.

• Առողջություն. Եղանակից կախված մարդիկ, հատկապես սրտի քրոնիկ հիվանդություններ, հիպերտոնիա կամ նյարդաբանական խանգարումներ ունեցող անձինք, կարող են զգալ գլխացավեր, ճնշման տատանումներ, անքնություն կամ հոգնածություն: Հիպերտոնիկ ճգնաժամերի և սրտի նոպաների մոտ 70%-ը տեղի է ունենում փոթորիկների ժամանակ:
• Տեխնոլոգիաներ. Գեոմագնիսական խանգարումները կարող են խաթարել արբանյակների, GPS նավիգացիայի, ռադիոկապի և էլեկտրացանցերի աշխատանքը: Բարձր ճշգրտության տեխնիկայի օպերատորներին խորհուրդ է տրվում պատրաստ լինել հնարավոր խափանումներին մայիսի 28-30-ը:

Հետևանքները նվազագույնի հասցնելու համար բժիշկները խորհուրդ են տալիս եղանակից կախված մարդկանց պահպանել օրվա ռեժիմը, խուսափել սթրեսներից, նվազեցնել կոֆեինի օգտագործումը և ապահովել բավարար քուն:

Ինչու՞ են առաջանում մագնիսական փոթորիկներ

Մագնիսական փոթորիկներն առաջանում են, երբ արևային քամու հոսքերը, որոնք ուժեղանում են բռնկումների կամ կորոնային զանգվածի արտանետումների (CME) հետևանքով, հասնում են Երկրի մագնիսոսֆերային: Այս մասնիկները փոխազդում են մոլորակի մագնիսական դաշտի հետ՝ առաջացնելով դրա «դող»: 2025 թվականի մայիսին Արևը գտնվում է 25-րդ ակտիվության ցիկլի գագաթնակետին մոտ, ինչը բացատրում է հաճախակի բռնկումներն ու փոթորիկները: Օրինակ, մայիսի 25-ին գրանցվել է X դասի բռնկում, սակայն այն չի հանգեցրել Երկրի ուղղությամբ պլազմայի արտանետման, ինչը նվազեցրել է ռիսկը:

Առաջարկություններ

Գիտնականները խորհուրդ են տալիս հետևել կանխատեսումների թարմացումներին, քանի որ արևային ակտիվությունը կարող է փոխվել ժամերի ընթացքում: Եղանակից կախված մարդկանց խորհուրդ է տրվում.

• Ստուգել գեոմագնիսական ակտիվության ժամային կանխատեսումները, հատկապես մայիսի 28-29-ին:
• Նվազեցնել ֆիզիկական և էմոցիոնալ ծանրաբեռնվածությունը փոթորկի գագաթնակետից 2-3 օր առաջ:
• Խորհրդակցել բժշկի հետ, եթե ինքնազգացողությունը վատանում է, քանի որ եղանակից կախվածությունը կարող է վկայել առողջության թաքնված խնդիրների մասին:

Արբանյակային համակարգերի և էներգացանցերի օպերատորներին խորհուրդ է տրվում պատրաստվել հնարավոր խանգարումներին, հատկապես մայիսի 28-30-ը, երբ մագնիսոսֆերան առավել անկայուն կլինի: