Հայաստանի կառավարության վրա նոր պարտավորություն է դրվելու։ Այսպես, պետական պարտք/ՀՆԱ հարաբերակցության 60%-ը գերազանցելու համար Կառավարությունը ստիպված կլինի ստանալ Ազգային ժողովի թույլտվությունը։

Այս մասին հոկտեմբերի 13-ին՝ Ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական ​​խորհրդարանական հանձնաժողովի նիստում, «Պետական պարտքի մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին օրենսդրական փաթեթի և հարակից օրենքներում փոփոխություններ կատարելու մասին հարցի քննարկման ժամանակ, հայտարարել է Հանրապետության ֆինանսների փոխնախարար Ավագ Ավանեսյանը։ 

Պաշտոնյայի խոսքով, նախարարությունը, հաշվետվությունների և ֆինանսական կառավարման հիմնական ցուցանիշների ճշգրիտ արտացոլումն ապահովելու համար, ակտիվորեն համագործակցում է Արժույթի միջազգային հիմնադրամի հետ։ Սա արվում է նաև համաշխարհային մակարդակով ճանաչված միջազգային չափանիշներին համապատասխանելու համար։ 

Ավանեսյանը նաև հայտնել է, որ Հայաստանի պետական պարտքի չափը մոտ ապագայում կարող է նվազել։ Սակայն, դա կկատարվի ոչ թե ավելի վաղ վերցված պետական փոխառու պարտավորությունների մարման հաշվին, այլ պետական պարտքը կարգավորող օրենսդրության արմատական վերանայման շնորհիվ։ 

«Փոփոխությունները ներկայացվում են բացառապես պետական ​​պարտքի համար սահմանված միջազգային չափանիշներին և պահանջներին համապատասխանությունն ապահովելու համար», - վստահեցրել է փոխնախարարը։ 

Ներկայումս Հայաստանի պետական ​​պարտքը ներառում է կառավարության սեփական պարտքային պարտավորությունները, որոնք առաջանում են, երբ պետական ​​բյուջեի դեֆիցիտը պահանջում է լրացուցիչ ֆինանսավորում և Կենտրոնական բանկի պարտքային պարտավորությունները: Կառավարության պարտքը բաժանվում է արտաքին և ներքին պարտքի (ներառյալ կառավարության կողմից երաշխավորված վարկերը, որոնք արտացոլվում են Կենտրոնական բանկի արտաքին պարտքի սյունակում): Առաջինը ներառում է կառավարության պարտքային պարտավորությունները միջազգային կազմակերպությունների և օտարերկրյա պետությունների նկատմամբ, ինչպես նաև եվրապարտատոմսերի թողարկումից ստացված միջոցները: Մյուս կողմից, ներքին պարտքը ներկայացնում է կառավարության պարտավորությունները երկրի բնակիչների նկատմամբ: 

Դեռևս 2015 թվականի ամռանը փոփոխություններ էին կատարվել «Պետական պարտքի մասին» օրենքում։ Մասնավորապես, «բաժանարար գծեր» էին սահմանվել Կառավարության և Կենտրոնական բանկի պարտքերի միջև։ Նախորդ օրենքը սահմանափակում էր արտաքին պարտքի ծավալը ՀՆԱ-ի նկատմամբ 60%-ի մակարդակում։ Այսինքն, օրենքը թույլ չէր տալիս, որ Կառավարության և Կենտրոնական բանկի կողմից վերցված պարտքերը համախառն գերազանցեն երկրի ՀՆԱ-ի 60%-ը։ Այսպիսով, մեխանիկական փոփոխությունների արդյունքում արձանագրվել է, որ Հայաստանի արտաքին պարտքը չի գերազանցել թույլատրելի շեմը։ Դրանով իսկ, Կառավարությանը լյուֆտ է տրվել նոր վարկային միջոցներ ներգրավելու համար, իսկ Կենտրոնական բանկը լրացուցիչ հնարավորություններ է ստացել նոր փոխառությունների համար։ 

Սակայն, երկու տարի անց ընդունվել են նոր փոփոխություններ։ Ֆինանսների նախարարությունը առաջարկել է սահմանել կառավարության պարտքի մակարդակի երեք շեմ՝ 40%, 50% և 60%՝ միջնաժամկետ և երկարաժամկետ հեռանկարում։ Եթե պարտքի շեմը գերազանցում էր 40%-ը, կապիտալ ծախսերը պարտավոր էին գերազանցել պետական ​​բյուջեի դեֆիցիտը։ Եթե պարտքի շեմը գերազանցում էր 50%-ը, պահանջները դառնում էին ավելի խիստ և սահմանափակվում էին նաև ընթացիկ ծախսերը։ Այս մոտեցումներն էլ ավելի խիստ էին դառնում, երբ պարտքը գերազանցում էր ՀՆԱ-ի 60%-ը։ Այնուհետև ընթացիկ ծախսերը կապված էին ներքին եկամուտների, մասնավորապես՝ հարկային եկամուտների հետ։ 

Բացի այդ, եթե նախկինում պարտքի թույլատրելի 60%-ի շեմը սահմանվում էր նախորդ տարվա ՀՆԱ-ի նկատմամբ, ապա նոր կարգավորումներով ՀՆԱ-ի հարաբերակցությունը ֆիքսվում էր ընթացիկ տարվա համար։ Միևնույն ժամանակ, ֆորսմաժորային իրավիճակներում՝ գլոբալ աղետի կամ պատերազմի դեպքում, Կառավարությանը թույլատրվում էր գերազանցել 60%-ի շեմը։ Այս թույլատրելի շեմը գերազանցելու դեպքում օրենքը պարտավորեցնում էր Կառավարությանը Ազգային ժողով ներկայացնել ծրագիր, որում հստակ պետք է ցուցադրվեր, թե ինչպես է Կառավարությունը մտադիր ապահովել պետական պարտքի մակարդակի նվազեցումը։ 

Սակայն, եթե բոլոր նախորդ փոփոխությունները կրում էին իրավիճակային բնույթ, ներկայիս փոփոխությունները ենթադրում են պետական պարտքի ողջ փիլիսոփայության վերանայում։ Այսպես, Ֆինանսների նախարարությունն առաջարկում է ևս մեկ անգամ վերանայել «պետական պարտք» հասկացությունը՝ դրանից բացառելով Կենտրոնական բանկի արտաքին պարտքը և պետական երաշխիքները, միաժամանակ դրա մեջ ներառելով համայնքների պարտքը։ 

«Մեր նպատակն է ժամանակին համահունչ լինել։ Ամբողջ աշխարհում պետական պարտքը ներառում է Կառավարության պարտքը և համայնքների պարտքը։ Աշխարհի ոչ մի երկրում Կենտրոնական բանկի պարտքը չի համարվում պետական պարտքի մաս։ Փոփոխությունների արդյունքում մենք ներմուծում ենք նոր հասկացություն՝ «հանրային հատվածի պարտք», որը ներկայացնում է պետական պարտքի, ինչպես նաև հանրային հատվածի պետական ֆինանսական և ոչ ֆինանսական կազմակերպությունների պարտքի ամբողջությունը։ 

Բացի այդ, Ֆինանսների նախարարությունը սահմանում կտա «համայնքների պարտք» հասկացությանը, ինչպես նաև կնկարագրի տեղական ինքնակառավարման մարմինների լիազորությունները փոխառություններ ներգրավելու հարցում։ 

Այսպիսով, կառավարությունը կկարողանա ազատվել Կենտրոնական բանկի պարտքից՝ դրան ավելացնելով նաև Երևան համայնքի պարտքը։

Պատասխանելով այն հարցին, թե ինչպիսին կլինի Հայաստանի պետական ​​պարտքը առաջարկվող փոփոխությունների հաստատումից հետո, փոխնախարարն ասել է․ «ՀՀ պետական ​​պարտքի և ՀՆԱ-ի հարաբերակցությունը կնվազի մոտավորապես 2%-ով... Ներկայումս պետական ​​պարտքի և ՀՆԱ-ի հարաբերակցությունը կազմում է մոտավորապես 50%», - բացատրել է կառավարության խոսնակը։ 

Որոշակի քննարկումներից հետո այս օրենսդրական նախաձեռնությունը դրական կարծիք է ստացել մշտական ​​խորհրդարանական հանձնաժողովի կողմից։