«Փաստ» օրաթերթը գրում է. 2025 թվականի օգոստոսի 8-ից ապօրինի կալանավորված է ՊԵԿ նախկին նախագահ Վարդան Հարությունյանը: Իրավաբանների կարծիքով, այս գործում չափազանց շատ են նախկինում տեղի չունեցած հանգամանքները: Դրանցից մեկն այն է, որ գլխավոր դատախազն առանց որևէ նոր հանգամանքի վերացրել է կարճված քրեական վարույթը և 7 տարի անց փաստացի վերակենդանացրել «մահացած» քրեական գործը:

Այս որոշումը նոր նախադեպ կարող է դառնալ, և որևէ մի ավարտված գործ փաստացի չի կարող դիտարկվել իրապես ավարտված: Նման որոշմամբ ազդակ է փոխանցվում քննիչներին և դատախազներին, որ իրենց որոշումները, որոնք ստուգվել են բոլոր ընթացակարգերով, ցանկացած պահի կարող են վերացվել, և քրեական վարույթներ կարող են հարուցվել հենց իրավապահների դեմ: Այս պայմաններում քրեական վարույթները, քրեական հետապնդումները կարող են դառնալ անորոշ կամ հավերժական: Նման փորձ որևէ եվրոպական երկրում չի եղել, քանի որ գործի վերաբացումը միայն բացառիկ նոր հանգամանքի դեպքում պետք է տեղի ունենա:

Շուրջ 70 օր կալանավորված Վարդան Հարությունյանի հետ կապված՝ քննիչները պնդում են գործին խոչընդոտելու ռիսկը, մինչդեռ, ի պատասխան մեր հարցմանը, փաստաբանական խմբից հայտնեցին, որ հենց իրենք իրենց նախաձեռնությամբ բազմաթիվ միջնորդություններ են ներկայացրել առերեսման կամ որևէ գործողության, որոնք պարզապես մերժվել են, քանի որ չի կարող լինել նման ռիսկ, որովհետև նույնիսկ առկա չէ հիմնավոր կասկած մեղադրանքների վերաբերյալ: Այսինքն, փաստացի առանց իրավական հիմքի պահպանվում է Վարդան Հարությունյանի կալանքը: Ընդհանրապես, չափազանց վտանգավոր նախադեպ է նաև այն, որ քննիչների կողմից պնդում է կատարվում նախաքննությանը խոչընդոտելու վերաբերյալ, սակայն որևէ գործողություն չկատարելով՝ արհեստականորեն փորձում են պահպանել կալանքը: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը նման դեպքերի վերաբերյալ բազմիցս արձանագրել է նաև հենց Հայաստանի դեմ վճիռներով, որ շուրանակվող կալանքը պետք է լինի ծայրահեղ պատճառաբանված, և կանխավարկածը պետք է լինի հօգուտ անձի ազատ արձակման: Փաստաբանները մեզ հայտնեցին, որ ստացել են դատարանի որոշումը, համաձայն որի, կալանքը երկարաձգվել է մեկ ամսով, սակայն Եվրոպական դատարանի պահանջած ոչ մի չափանիշ չի պահպանվել։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:

«Փաստ» օրաթերթը գրում է. «Ներքին գործերի նախարարությունը հանրային քննարկման է ներկայացրել «Բնակչության հաշվառման կարգը սահմանելու մասին» որոշման նախագիծը։ Նախագծով սահմանվող կարգը նախատեսում է բնակչության հաշվառման միասնական սկզբունքներ՝ հստակեցնելով բնակության հիմնական և ոչ հիմնական հասցեների գրանցման, փոփոխման և վերահսկման մեխանիզմները։ Կարգը հիմնված է այն սկզբունքի վրա, որ յուրաքանչյուր անձ կարող է ունենալ միայն մեկ հիմնական հասցե, որը հանդիսանում է նրա մշտական բնակության վայրը և հիմք է ՀՀ ընտրողների ռեգիստրում ընդգրկվելու, ինչպես նաև պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից հանրային ծառայությունների մատուցման համար։ 

Նախագծով ներդրվում է նաև հաշվառման գործընթացի թվայնացված մոդելը՝ ապահովելով անձի ինքնուրույն տվյալների մուտքագրումը տեղեկատվական մուտքի հարթակի միջոցով։ Այս լուծումը հնարավորություն է տալիս քաղաքացիներին իրականացնել իրենց հաշվառման գործողություններն առցանց՝ առանց վարչական բարդ ընթացակարգերի։ 

Կարգի կարևոր նորույթներից է այն, որ անձը հաշվառվում է իր մշտական բնակության վայրի հասցեում՝ անկախ տվյալ գույքի սեփականատիրոջ կամ օրինական տիրապետողի համաձայնության առկայությունից։ Այս դրույթը նպատակ ունի բացառել այն դեպքերը, երբ սեփականատերերի կամ երրորդ անձանց անհիմն անհամաձայնությունը դառնում է խոչընդոտ անձի հաշվառման և փաստացի բնակության իրավունքի իրացման համար։ 

Բնակչության հաշվառման կարգը նաև սահմանում է հստակ պարտավորություն անձանց համար՝ իրենց բնակության վայրի փոփոխության դեպքում յոթ աշխատանքային օրվա ընթացքում թարմացնել հասցեն տեղեկատվական հարթակում։ 

Նախագծով առանձին կարգավորում է տրված նաև Հայաստանի Հանրապետությունից դուրս 183 օրից ավելի բնակվող և հյուպատոսական հաշվառման կանգնած Հայաստանի քաղաքացիների հաշվառմանը։ Այս դրույթը թույլ է տալիս արտերկրում մշտապես բնակվող քաղաքացիների տվյալները ներառել բնակչության պետական ռեգիստրի տվյալների շտեմարանում՝ դիվանագիտական ծառայության մարմինների միջոցով, ապահովելով տվյալների փոխգործունակություն և ամբողջականություն։ Կարգը նաև սահմանում է միգրացիայի և քաղաքացիության բնագավառում պետական կառավարման լիազոր մարմնի պարտականությունը՝ պարբերաբար իրականացնել հաշվառման տվյալների վերահսկում և համապատասխանության ստուգում՝ ուղղելով սխալ կամ կրկնվող գրառումները, ինչպես նաև ծանուցելով քաղաքացիներին՝ անհրաժեշտ ճշգրտումներ կատարելու համար։ 

Բնակչության հաշվառման կարգը սերտորեն կապված է հանրային ծառայությունների համարանիշի (ՀԾՀ) կարգավիճակի համակարգի ներդրման հետ։ Ըստ նախագծի՝ այն անձինք, ովքեր չունեն մշտական բնակության վայր և չեն կատարում իրենց հաշվառման պարտականությունը, կստանան պասիվ կարգավիճակ։ Այս դրույթը ծառայում է երկու նպատակի՝ մի կողմից ապահովում է ռեգիստրի տվյալների ճշգրտությունը, մյուս կողմից կանխում է պետական ծառայությունների մատուցումը այն անձանց, ովքեր փաստացի դուրս են Հայաստանի բնակչության հիմնական կազմից։ 

Առավել մանրամասն թերթի այսօրվա համարում

Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին հայտարարել է, որ ուրբաթ օրը կկարողանա ժամանել Վաշինգտոն և հանդիպել ԱՄՆ նախագահ Թրամփի հետ, հաղորդում է УНН-ը։

«Ես հնարավորություն կունենամ ուրբաթ օրը ժամանել Վաշինգտոն և հանդիպել նախագահ Թրամփի հետ։ Կարծում եմ՝ մենք կքննարկենք այն քայլերը, որոնք ես ուզում եմ առաջարկել։ Ես շնորհակալ եմ նախագահ Թրամփին մեր երկխոսության և աջակցության համար։ Կլինեն նաև մի քանի այլ կարևոր հանդիպումներ՝ պաշտպանական ընկերությունների հետ, և հնարավոր է՝ հանդիպումներ սենատորների և կոնգրեսականների հետ։ Կլինեն նաև հանդիպումներ էներգետիկ ընկերությունների հետ։ Դա անհրաժեշտ է՝ դա Թրամփի առաջարկն էր»,- նշել է նա։

Զելենսկին պարզաբանել է, որ այցի հիմնական թեմաներն են օդային պաշտպանությունը և Ուկրաինայի հեռահար հնարավորությունները։

Ըստ նոր խոշոր հետազոտության՝ կյանքի տևողությունը համաշխարհային մասշտաբով վերադարձել է համավարակից առաջ եղած մակարդակին, սակայն տարածաշրջանային զգալի տարբերություններ դեռևս պահպանվում են։

ՔՈՎԻԴ-19 համավարակն արագորեն դարձավ մահվան առաջատար պատճառն ամբողջ աշխարհում, երբ 2020 թվականին այն տարածվեց ամբողջ աշխարհում, և կյանքի տևողությունը դրա հետ մեկտեղ նվազեց։ 2021 թվականին ծնված մարդիկ կարող էին ակնկալել ապրել մինչև 71,7 տարի միջինում։

Սակայն մինչև 2023 թվականը ՔՈՎԻԴ-19-ն իջել էր մահվան 20-րդ հիմնական պատճառի շարքը՝ զիջելով միայն մի քանի խրոնիկական հիվանդությունների, Ալցհայմերի հիվանդությանը և նորածնային խանգարումներին։ Կյանքի տևողությունը համաշխարհային մասշտաբով աճել է, հասնելով մինչև 73,8 տարվա։

Ըստ The Lancet բժշկագիտական հանդեսում հրապարակված հետազոտության՝ խրոնիկական հիվանդությունները ներկայում կազմում են աշխարհում մահերի և հիվանդությունների գրեթե երկու երրորդը, որոնց առաջատարներն են սրտանոթային հիվանդությունները, ուղեղի կաթվածը և շաքարախտը։

Հետազոտողները հաշվարկել են, որ մի շարք ռիսկի գործոններ, մասնավորապես՝ ճարպակալումը, ծխելը և օդի աղտոտվածությունը, զգալի դեր են խաղում խրոնիկական հիվանդությունների զարգացման գործում, և եթե դրանք վերացվեին, աշխարհում մահերի և հաշմանդամությունների գրեթե կեսը կարող էր կանխվել, գրում է Euronews-ը։

«Աշխարհի ծերացող բնակչության արագ աճը և զարգացող ռիսկի գործոնները սկիզբ են դրել գլոբալ առողջապահական մարտահրավերների նոր դարաշրջանի»,- ասում է Ամերիկյան Առողջության չափանիշների և գնահատման ինստիտուտի (IHME) տնօրեն, պրոֆեսոր Քրիստոֆեր Մյուրեյը, որը ղեկավարել է հետազոտությունը։

Աշխատելով աշխարհի տարբեր երկրների գործընկերների հետ՝ Մյուրեյի թիմը վերլուծել է 1990-2023 թվականներին 204 երկրներում և տարածքներում գրանցված 375 հիվանդությունների և վնասվածքների և 88 ռիսկի գործոնների վերաբերյալ տվյալները։

Նրանք տվյալները բաժանել են հինգ խոշոր եվրոպական երկրների՝ Ֆրանսիա, Գերմանիա, Իտալիա, Իսպանիա և Միացյալ Թագավորություն։ Սրտի հիվանդությունները 2023 թվականին այդ երկրներից յուրաքանչյուրում մահվան հիմնական պատճառն էին, բացառությամբ Ֆրանսիայի, որտեղ ցուցակը գլխավորում էր թոքերի քաղցկեղը։

Ժամանակակից սենսորային տեխնոլոգիաները Գիզայի սարահարթի տակ գտնվող քարանձավների և թունելների լայն ցանց են բացահայտել: Բրիտանացի եգիպտագետ Էնդրյու Քոլինզը կարծում է, որ այդ լայնածավալ ստորգետնյա համակարգը հիմք է ծխառայել հանդերձյալ կյանքի մասին հին եգիպտական ​​առասպելների համար, որը հայտնի է որպես Դուատ:

Science հանդեսի հոդվածում Քոլինզը պարզաբանել է, որ ստորգետնյա խցիկների մուտքը գտնվում է Մեծ բուրգից արևմուտք ընկած քիչ հայտնի դամբարանում: Նա իր տեսությունը հիմնավորել է՝ մեջբերելով բրիտանական հյուպատոս Հենրի Սոլթի գրառումները, որը դեռևս 19-րդ դարում է ուսումնասիրել այդ քարանձավները:

Եգիպտագետի կարծիքով՝ բուրգերը միտումնավոր կառուցվել են այդ ցանցի վրա՝ նախատեսված փարավոնների հոգիների հանդերձյալ կյանք անցնելու համար՝ մի տեսակ «կամուրջ» ծառայելու համար: Գիտնականները պարզել են, որ քարանձավները ձևավորվել են բնական ճանապարհով՝ ջրի ազդեցությամբ: Սակայն լիովին հնարավոր է, որ հին մարդիկ կարող էին ընդլայնել դրանք և հարմարեցնել ծիսական նպատակներով:

Ներկայում եգիպտական ​​իշխանությունները սահմանափակել են մուտքն այդ տարածք, ինչը խոչընդոտում է հետագա ուսումնասիրություններին: Քոլինզը միաժամանակ առաջ է քաշել մեկ այլ համարձակ տեսություն. հայտնաբերված թունելային ցանցը կարող է պարունակել «Տարեգրությունների սրահ»՝ տարբեր լեգենդներում հիշատակված գաղտնի գիտելիքների պահոց։

«Հրապարակ» թերթը գրում է. «ԱԺ պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովի նախագահ, ՔՊ-ական Վլադիմիր Վարդանյանը, պարզվում է, փոխել է ազգանունը:

Մեզ պատմել էին, թե նա կնոջ ազգանունն է վերցրել, սակայն Վարդանյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ կնոջ ազգանունը Մելիքյան է: Ինքն ի սկզբանե Վարդանյան է եղել, ապա, երբ ժառանգության հարց է առաջացել, փոխել է ազգանունը` տատիկի ազգանունն է վերցրել, իսկ երբ փաստաթղթային խնդիրները լուծվել են, կրկին վերադարձել է Վարդանյան ազգանվանը։ Նա կատակեց. «Ես կնոջ ազգանուն վերցնո՞ղ տղա եմ»:

Այդուհանդերձ, ինչ-որ ֆինանսական գործարքի համար ազգանուն փոխելը ոչ պակաս ուշագրավ փաստ է։

Առավել մանրամասն թերթի այսօրվա համարում

Այսօր եգիպտոսում Խաղաղության գագաթնաժողովի ժամանակ Թրամփը դիմել է Փաշինյանին և Ալիևին՝ հիշեցնելով, որ կարգավորել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տարիներ ի վեր ձգվող կոնֆլիկտը։

«Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև փոքր պատերազմը մենք ավարտեցինք։ Նայեք նրանց, այստեղ նստած են, ընկերներ են», - նշել է Թրամփը։

Նոբելյան խաղաղության մրցանակը կրկին վարկաբեկվել է։ Դրա մասին սոցիալական ցանցերում գրել է ԱՄՆ նախագահի գլոբալ գործընկերության հարցերով հատուկ բանագնաց Պաոլո Զամպոլլին։

«Միգուցե, ժամանակն է, որ նախագահ Թրամփի դիվանագիտության շնորհիվ հակամարտություններին վերջ դրած պետությունների ղեկավարները սահմանեն Խաղաղության Թրամփի մրցանակ՝ այնպիսին, որը կնշի արդյունքները, այլ ոչ թե քաղաքականությունը։

Ճակատագրի հեգնանքը. Նոբելի կարողությունը ստեղծվել է ադրբեջանական նավթի վրա, սակայն այն անտեսում է այն մարդուն, որը խաղաղություն է հաստատել Ադրբեջանում, նշել է նա։

Եգիպտոսի, Կատարի և Թուրքիայի միջնորդները ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հետ Գազայի հատվածում հրադադարի մասին փաստաթուղթ են ստորագրել: Այս մասին հայտնում է Reuters-ը՝ հղում անելով ուղիղ հեռարձակմանը։

«Երրորդ համաշխարհային պատերազմ չի լինի», – հավաստիացրել է Թրամփը՝ հիշեցնելով այն կանխատեսումների մասին, որտեղ հենց Մերձավոր Արևելքն էին անվանում գլոբալ հակամարտության մեկնակետ։

Մադագասկարի նախագահ Անդրի Ռաձուելինան տարհանվել է երկրից ֆրանսիական ռազմական ինքնաթիռով, քանի որ բողոքի ցույցերը և ռազմական ապստամբությունը սպառնում էին տապալել նրա կառավարությունը, հաղորդում է RFI-ն։

Տարհանումը տեղի է ունեցել Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հետ համաձայնագրի կնքումից հետո։ Ֆրանսիայի իշխանությունները հայտարարել են, որ չեն միջամտի Մադագասկարի ներքին ճգնաժամին, որը ցնցում է երկիրը սեպտեմբերի 25-ից։

Անկարգությունները սկսվել են ջրի և էլեկտրաէներգիայի լայնածավալ անջատումների պատճառով, սակայն վերաճել են համազգային շարժման, որը պահանջում է Ռաձոելինի հրաժարականը։

Անվտանգության ուժերը կիրառել ցույցերը ցրելու համար ուժ են, իսկ ցուցարարներին աջակցող սպաները վերահսկողության տակ են վերցրել ռազմականացված ժանդարմերիան։

Կիրակի նախագահի վարչակազմը զգուշացրել է Capsat-ի անդամների հեղաշրջման փորձի մասին: Capsat-ն  էլիտար ստորաբաժանում է, որը 2009 թվականի հեղաշրջման ժամանակ Ռաձոելինային օգնել է զավթել իշխանությունը։